De relatie tussen lichaam en geest is heel hecht. Als de een wordt beïnvloed, reageert de ander. Fysieke klachten zorgen voor een minder goede stemming en andersom. Vandaar de oproep van Paulus om je lichaam aan God op te dragen als een offer. Je redelijke godsdienst omvat het aan de Heere toewijden van je hele wezen: lichaam, geest en ziel. En ook het harmonieus ontwikkelen van je lichamelijke en geestelijke krachten om het beeld van God in je te herstellen. Want slechte gewoontes die fysieke en mentale krachten verminderen, maken het leven zwaarder. Niet alleen het dagelijkse doen en laten, maar ook het geloofsleven.
”Ik roep u er dan toe op, broeders, door de ontfermingen van God,
om uw lichamen aan God te wijden als een levend offer,
heilig en voor God welbehaaglijk:
dat is uw redelijke godsdienst.
En word niet aan deze wereld gelijkvormig,
maar word veranderd door de vernieuwing van uw gezindheid
om te kunnen onderscheiden wat de goede,
welbehaaglijke en volmaakte wil van God is.”
Romeinen 12:1-2
Tijdens mijn opleiding tot medisch zendeling leerde ik onder meer over de kracht van het denken op je welzijn en gezondheid. Vooral de lessen en oefeningen over negatieve gedachtepatronen waren een eyeopener. Graag deel ik in deze blog iets meer over hoe je je denken kan vernieuwen.
Gedachten, gevoelens en doen
Soms hoor je iemand zeggen: “Ik doe maar wat.” Maar ons handelen is niet zomaar, het is gebaseerd op ons denken en onze emoties. Anderen zeggen zich door hun gevoel te laten leiden. Hoewel je jezelf er niet altijd bewust van bent, staan gevoelens niet op zichzelf. Ze zijn een gevolg, een gevolg van je gedachten.
Dit is een principe dat we ook in de Bijbel terugvinden. Spreuken 23:7: “Want zoals hij bedacht heeft bij zichzelf, zo zal hij tegen u zeggen: Eet en drink, maar zijn hart is niet bij u.” Bepaalde gedachten leiden tot een bijpassend gevoel. En deze gedachten en gevoelens geven bijbehorend handelen en spreken. “De goede mens brengt het goede voort uit de goede schat van zijn hart, en de slechte mens brengt het slechte voort uit de slechte schat van zijn hart, want uit de overvloed van het hart spreekt zijn mond.” Lukas 6:45.
Laatstgenoemde Bijbeltekst brengt nog een extra aspect naar voren, namelijk ‘de schat van het hart’. Wat is dat? Het verwijst naar de geest waar je verzamelde kennis, ervaringen, je houding, principes en kernwaarden worden bewaard. Hieruit kan worden geput om de problemen van het leven aan te pakken.
Bij situaties zoals ‘wil je vandaag wel of geen komkommer in je salade?’ maakt een passieve houding niet veel uit. Maar bij meer serieuze omstandigheden wil je proactief denken, of nog beter: geloofsactief denken. Geloofsactief denken is proactief, beredenerend denken in combinatie met geloof in God. Het is op een Bijbelse, actieve manier omgaan met kwesties. Normen en waarden zijn gebaseerd op het Woord van God. En mogelijke opties voor handelen zijn in lijn met Gods principes.
De ‘schat van het hart’ is de bron van je gedachten. Je gedachten voeden je emoties, waaruit je handelen voortvloeit.
Samengevat is de ‘schat van het hart’ de bron van je gedachten. Je denken voedt je emoties, waaruit je handelen voortvloeit. Je doen en laten bepalen uiteindelijk de uitkomst van een situatie.
Nu kan het zo zijn dan je bepaalde overtuigingen en gedachten hebt die niet kloppen. Misschien zijn dit dingen die je in de weg zitten een doel te bereiken, of heb je een hardnekkige gedachte die niet waar is of stemt een overtuiging niet overeen met de Bijbel. Dit is goed om uit te zoeken en te verbeteren. Hier komen de negatieve gedachtepatronen bij kijken.
Veel voorkomende negatieve gedachtepatronen
Dit is een opsomming van de meest voorkomende negatieve gedachtepatronen. Deze lijst is niet compleet, maar geeft een duidelijke indruk van wat het behelst. Kijk eens welke van deze punten voor jou herkenbaar zijn.
1. Alles of niets (zwart-wit)
Alles wordt gezien in extremen. Men ziet geen middenweg. Het is het één of het ander, zwart of wit. Kenmerkende woorden die hierbij passen zijn: altijd, nooit, alles, moet, totaal, waardeloos.
Een voorbeeld dat we in de Bijbel vinden is Jona. Hij had de overtuiging dat de mensen in Ninevé zo slecht waren dat ze het verdienden om gestraft te worden. Toen God compassie had met de bevolking, die zich bekeerde, werd Jona woedend. Hij nam aan dat de mensen in Ninevé ham als valse profeet zouden zien, omdat God de stad niet verwoestte (Jona 4:1-3).
Uiteraard zijn er bepaalde situaties waarin alles of niets denken gepast is. Bijvoorbeeld het weigeren om een zonde te doen.
2. Generaliseren
Aannemen dat een negatieve gebeurtenis steeds weer zal gebeuren of dat dingen altijd op een bepaalde manier zullen gaan. Ook hier zijn de woorden ‘altijd’ en ‘nooit’ typerend. Ook wordt iets specifieks breed toegepast. “Jan en Marie vinden mij niet aardig. Niemand wil vrienden met mij zijn.”
3. Mentaal filter
Over alles lijkt een filter te liggen: een omgekeerde roze bril. Hierdoor krijgt de negatieve kant steeds de aandacht. Leeuwen en beren op de weg worden gespot, maar positieve aspecten worden juist niet gezien. De focus ligt op moeilijkheden en problemen met als gevolg dat er risico is op zelfmedelijden, ontmoediging en depressie.
4. Invullen
Onder invullen valt gedachtelezen en voorspellen.
Gedachtelezen is het zonder bewijs aannemen dat mensen negatief op je zullen reageren. Voorspellen is het uitspreken of denken te weten dat dingen in de toekomst slecht zullen gaan, zoals ‘ik ga zakken voor dit examen’ ook al heb je goed geleerd.
Deze manier van denken maakt het lastig om een goede luisteraar te zijn, omdat je neigt tot het invullen van wat een ander vindt of te zeggen heeft.
5. Vergroten en verkleinen
Moeilijkheden en vergissingen worden veel belangrijker gemaakt dan ze in werkelijkheid zijn. Daarnaast worden zegeningen of positieve zaken geminimaliseerd.
Dit is wat tien van de twaalf verspieders deden toen ze verslag uit brachten van hun verkenningstocht. Ze erkennen kort dat Kanaän het land van melk en honing is, maar daarna volgt een opsomming van alle obstakels. Als Kaleb dan zijn vertrouwen in Gods belofte uit, volgt nog een betoog over alle problemen, die ze als onoverkomelijk zien. Het is te lezen in Numeri 13.
Dit gedachtepatroon zet je vast in pessimisme.
6. Emotioneel redeneren
Bij dit patroon wordt geoordeeld en worden conclusies getrokken die gebaseerd zijn op negatieve emoties, zoals angst, woede en verdriet. Redeneren op basis van je gevoel, zoals bijvoorbeeld ‘ik voel me een idioot, dus ben ik een idioot’.
7. Moeten
Je hebt onredelijke, rigide regels voor jezelf of anderen. Of je hebt onrealistische ideeën over wat bereikt zou moeten worden. Sommigen maken hun eigen principes en handelen tot de norm voor goed of fout. Als niet aan de strikte regels wordt voldaan, geeft dat teleurstelling in jezelf en frustratie over anderen. Er is dan geen ruimte om te groeien of te leren van fouten.
8. Etiketten plakken
In plaats van “Ik heb een foutje gemaakt” zeg je tegen jezelf “Ik ben een domoor/loser/oen”. Je kan ook op een ander ‘etiketten plakken’. Bijvoorbeeld als je geïrriteerd reageert op medeweggebruikers. Dit is gelinkt aan het volgende gedachtenpatroon.
9. Beschuldigen
Je beschuldigt anderen en ontkent jouw rol in de situatie, door te rationaliseren en plausibele excuses te geven. Een bekend voorbeeld vinden we in Genesis 3:12: “Toen zei Adam: ‘De vrouw die U gaf…’”.
10. Personalisatie
Je beschuldigt jezelf voor iets waar jij niet (of niet als enige) verantwoordelijk voor was. Je erg aantrekken wat anderen van je denken of beperkingen van een ander zien als een persoonlijke afwijzing.
Opdracht ‘vernieuw je denken’
Welke van deze negatieve gedachtepatronen zijn kenmerkend voor jou? Misschien zag je een gedachtepatroon dat het leven van een familielid of vriend negatief heeft beïnvloed. Schrijf eens enkele voorbeelden op. Waar heeft de verkeerde gedachte toe geleid?
Als zo’n patroon van onware gedachten tot een ongewenste uitkomst leidt, is het verstandig om er iets mee te doen. Vernieuw je denken door het in overeenstemming te brengen met Gods principes en Zijn wil voor jou. Het is niet makkelijk om je denken te veranderen, want sommige gedachten vinden hun oorsprong in kernwaarden die je waarschijnlijk al vanaf je jeugd bij je draagt. Vraag in gebed God om Hulp hierbij. Zoek een Bijbeltekst, die het verkeerde denken vermaant. Dit is niet om je een schuldgevoel te geven, maar om je aan te moedigen tot verandering. Zoek ook een Bijbelse belofte (of meerdere), die je zal helpen om negatieve gedachte om te zetten in een goede, ware gedachte.
"Verder, broeders, al wat waar is, al wat eerbaar is, al wat rechtvaardig is, al wat rein is, al wat lieflijk is, al wat welluidend is, als er enige deugd is en als er iets prijzenswaardigs is, bedenk dat." Filippenzen 4:8.
Ten slotte
Als je je vernieuwde denken in lijn brengt met Gods waarheid, zal het je geloof en relatie met Hem versterken. Het is een proces dat tijd en geduld vraagt, maar met Gods hulp kunnen we negatieve gedachten overwinnen. Je zal zo een gezonde, Bijbelse mindset ontwikkelen. Denk eraan dat je gedachten invloed hebben op je gevoelens en handelen. Door je gedachten te richten op het goede, hetgeen in overeenstemming is met Gods wil, zal je steeds meer het beeld van Christus in je leven weerspiegelen. Blijf daarom streven naar vernieuwing van je denken, zodat je de weg kunt gaan die God voor je heeft klaargelegd.
Comments